Van Giordano Bruno tot Thomas Hobbes
Van Giordano Bruno tot Thomas Hobbes
Een hoorcollege geschiedenis van de westerse wijsbegeerte van de 17de eeuw
Door: Braeckman, Johan
Luisterduur: 11 uur en 30 minuten
Datum uitgave: 17/12/2025
ISBN: 9789085302902
Prijs: €40,00
Samenvatting
Filosoof Johan Braeckman behandelt in dit 6e deel het ontstaan van het moderne denken. Hij schetst daarin de intellectuele omwenteling van de renaissance naar de 17e eeuw: een tijd van explosieve wetenschappelijke vooruitgang, maar ook van religieus geweld, heksenvervolgingen en politieke chaos.
Het hoorcollege verkent eerst hoe vrijdenken botste met dogma’s aan de hand van markante figuren als Giordano Bruno, Galileo Galilei en Francis Bacon, die de basis legden voor de experimentele wetenschap. Ook komen sceptische debunkers aan bod die bijgeloof en irrationaliteit bestreden met rede en empirisch onderzoek. Daarna verschuift de aandacht naar de grote filosofische systemen van Descartes en de doorbraak van het moderne mensbeeld, inclusief het beroemde cogito ergo sum en het hardnekkige mind-bodyprobleem.
Tot slot wordt de blik gericht op samenleving en politiek, met grondleggers van het moderne recht en de staatsfilosofie zoals Hugo de Groot en Thomas Hobbes. Hun ideeën over natuurrecht, macht, orde en vrijheid blijken verrassend actueel.
Over de collegeserie Een geschiedenis van de westerse wijsbegeerte
Al minstens 5000 jaar worstelt de mensheid met fundamentele vragen over het leven. Cruciale vragen over ons bestaan en ons wezen worden sinds het begin van de beschaving door bedachtzame mannen en vrouwen overwogen. Vragen als: wat is echt? Wat zou het doel van mijn leven moeten zijn en hoe moet ik dat leiden? Wie of wat is God? Hoe kan er vrijheid zijn in een wereld die wordt bepaald door causale wetten? Wanneer is het legitiem dat een persoon macht heeft over anderen? Wat is gerechtigheid? Waarheid? Goedheid? Schoonheid?
De meest briljante geesten in de geschiedenis concentreerden zich op deze vragen en hun zoektocht naar antwoorden liet ons een intellectuele erfenis van onovertroffen diepte en rijkdom na. Wijsbegeerte, zegt Braeckman, is de rationele benadering van problemen waarvoor nog geen wetenschappelijke oplossingsmethodes bestaan. Met deze omschrijving als rode draad, neemt hij de luisteraar mee op een intellectueel avontuur door de geschiedenis van het menselijk denken, van de vroegste mythen tot nu.
Download de bijlage bij het hoorcollege Van Giordano Bruno tot Thomas Hobbes.
Inhoudsopgave
College 1. Op zoek naar de natuur van de mens
H1. Inleiding op dit hoorcollege
H2. Het leven en gedachtegoed van Giordano Bruno (1548-1600)
H3. Vervolging omwille van overtuigingen en ideeën
College 2. (On)redelijkheid in de eeuw van de rede
H4. Godsdienststrijd en heksenvervolgingen
H5. 17e eeuwse debunkers: Balthasar Bekker (1634-1698) en Simon Stevin (1548-1620)
H6. 16e eeuwse debunkers: Johannes Wier (1515-1588) en Reginald Scot (1538-1599)
College 3. De wetenschappelijke revolutie
H7. Het leven van Francis Bacon (1561-1626)
H8. De Essays en andere werken van Francis Bacon
H9. Het boek Novum Organum van Francis Bacon
H10. William Gilbert (1544-1603)
H11. De invloed van Bacon op de wetenschappelijke revolutie
H12. De Baconian method
H13. Wetenschap en mystiek bij Jacob Böhme (1575-1624)
H14. De experimentele methode bij Galileo Galilei (1564-1642)
H15. Experimentele methodes in de oudheid en middeleeuwen
H16. De eerste synthese tussen theoretici en technici, Simon Stevin (1548-1620)
H17. Het leven van Galileo Galilei
H18. Het onderzoek en de eerste werken van Galileo Galilei
H19. Baanbrekende wetenschappelijke ontdekkingen door Galilei
H20. Galilei in conflict met Rome
H21. Publicatie Dialogo die leidde tot het proces van Galilei
H22. Het proces en de veroordeling van Galilei in 1633
College 4. Descartes als grondlegger van de moderne filosofie
H23. Het leven en werk van René Descartes (1596-1650)
H24. Cogito ergo sum
H25. De Meditaties van Descartes
H26. Descartes en het mind-body probleem
H27. Descartes en zijn godsbewijzen
H28. Meer over de man Descartes en zijn ideeën
College 5. Grondleggers van de sociale, juridische en politieke filosofie
H29. De politiek filosoof Jean Bodin (1530-1596)
H30. Het leven van de politieke denker en rechtsfilosoof Hugo de Groot (1583-1645)
H31. Het werk en gedachtegoed van Hugo de Groot
H32. Het leven van politiek filosoof Thomas Hobbes (1588-1679)
H33. Leviathan van Thomas Hobbes
H34. Meer over het gedachtegoed van Thomas Hobbes
Over de spreker: Braeckman, Johan
Johan Braeckman studeerde wijsbegeerte en menselijke ecologie aan de Universiteit Gent, de Vrije Universiteit Brussel en de University of California. Tot 2024 was hij hoogleraar wijsbegeerte aan de Universiteit Gent. Hij was ook Socrates hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam. Momenteel is hij auteur en gastprofessor aan de Vrije Universiteit Brussel. Voor Brainfeed doceert hij geregeld tweedaagse masterclasses aan artsen. Onderwerpen zoals Charles Darwin, de evolutietheorie, pseudowetenschappen, bio-ethiek, wetenschap & religie, kritisch denken en de geschiedenis van de Westerse wijsbegeerte liggen hem na aan het hart. Hij publiceerde meerdere boeken, onder meer Darwins moordbekentenis (2001), De Rivier van Herakleitos. Een eigenzinnige visie op de wijsbegeerte (met E. Vermeersch, 2008), De Ongelovige Thomas heeft een Punt (met M. Boudry, 2012), Een zoektocht naar menselijkheid (met D. Verhofstadt, 2021), Fascinerend Leven. Markante figuren en ideeën uit de geschiedenis van de biologie (met L. Van Speybroeck, 2022) en Ezelsoren. Kanttekeningen bij moeilijke kwesties (2022).
Meer info over Johan Braeckman: https://www.johanbraeckman.be/
